Robienie notatek jest kolejnym krokiem po analitycznym czytaniu materiałów źródłowych. Notatki powinny być zwięzłe i odnosić się jedynie do najważniejszych kwestii. Ich celem jest zaoszczędzenie czasu, aby nie musieć wielokrotnie wracać do tej samej publikacji. Notatki mogą przybierać różne formy, takie jak: notatki bibliograficzne, terminologiczne, wykazy wątpliwości i niejasności, wyjątki z większych całości (korzystając np. ze skanów lub kserokopii), zestawienia cytatów, dane faktograficzne, plany, tezy, streszczenia rozdziałów, oceny przestudiowanych materiałów, schematy zagadnień oraz luźne uwagi dotyczące całości tematu.
Notatki najlepiej sporządzać na oddzielnych kartkach, jednolitego formatu, zapisując tylko jedną stronę. Warto zadbać o jednolity układ graficzny notatek, co ułatwi ich przeglądanie. Rodzaje zapisów mogą obejmować dosłowne cytaty, które muszą być ujęte w cudzysłów, aby uniknąć plagiatu, streszczenia myśli autora oraz własne uwagi i refleksje dotyczące tekstu, które mogą być zarówno polemiczne, jak i koncepcyjne.
Gdy zgromadzimy już znaczną liczbę notatek, należy je uporządkować zgodnie z planem pracy i strukturą rozdziałów. Ważne jest, aby notatki były wpięte do skoroszytu, co uchroni je przed przypadkowym pomieszaniem. Współczesną alternatywą dla tradycyjnych notatek są kserokopie potrzebnych fragmentów, które również muszą być starannie opisane, wskazując źródło, z którego pochodzą. Dotyczy to również wycinków z gazet czy notatek z rozmów – w tym przypadku należy zanotować datę, imię i nazwisko rozmówcy oraz inne istotne szczegóły. Student powinien również na bieżąco notować wszelkie uwagi promotora, zarówno te zgłaszane ustnie, jak i pisemne na kolejnych wersjach rozdziałów.
Kluczowym elementem każdej notatki musi być dokładne wskazanie źródła, z którego pochodzi informacja. Dzięki temu unikniemy problemów związanych z niewłaściwym wykorzystaniem cudzej pracy, a cały proces twórczy będzie bardziej uporządkowany i efektywny.
Robienie notatek jest fundamentalnym elementem pracy nad każdym projektem naukowym, zwłaszcza przy pisaniu pracy dyplomowej, gdyż pomaga w uporządkowaniu myśli, gromadzeniu kluczowych informacji oraz późniejszym tworzeniu logicznych argumentów. Dobre notatki pozwalają na szybki powrót do najważniejszych punktów w literaturze, wspierają proces analizy i pomagają w pisaniu bez konieczności ponownego przeszukiwania źródeł. Skuteczne notowanie to nie tylko kwestia zapisywania informacji, ale również ich odpowiedniej selekcji, organizacji oraz zrozumienia.
Pierwszym krokiem w robieniu notatek jest określenie, jakiego typu notatki będą najbardziej użyteczne w danym kontekście. W zależności od potrzeb możesz robić notatki ogólne, które będą streszczać całe artykuły lub książki, lub bardziej szczegółowe, które będą skupiać się na konkretnych fragmentach i cytatach. Ważne jest, aby dostosować notowanie do Twoich potrzeb – nie zawsze musisz zapisywać wszystko, co przeczytasz. Skoncentruj się na kluczowych tezach, argumentach, wynikach badań oraz wnioskach, które są bezpośrednio związane z tematem Twojej pracy.
Kolejnym istotnym aspektem robienia notatek jest umiejętność selekcji informacji. Nie wszystkie przeczytane fragmenty będą miały taką samą wartość dla Twojej pracy. Podczas lektury źródeł musisz być w stanie ocenić, które informacje są kluczowe dla rozwoju Twojej argumentacji, a które mają jedynie charakter pomocniczy lub wprowadzający. Selekcja polega na wyłanianiu z tekstu najważniejszych punktów, które bezpośrednio odpowiadają na Twoje pytania badawcze lub wspierają Twoje hipotezy. Staraj się zapisywać te myśli i dane, które rzeczywiście wniosą coś do Twojej pracy, a nie te, które są jedynie ogólnymi informacjami.
Warto zwrócić uwagę na strukturę notatek, która powinna być logiczna i przejrzysta. Możesz zastosować różne techniki notowania, takie jak klasyczne zapisy w zeszycie, kartotekach czy programach do robienia notatek. Często stosowaną metodą jest metoda Cornella, która dzieli notatkę na trzy części: główny obszar notatek (gdzie zapisujesz kluczowe informacje), obszar z pytaniami (gdzie zapisujesz pytania lub refleksje dotyczące przeczytanej treści) oraz podsumowanie (krótkie streszczenie najważniejszych punktów). Inna popularna metoda to mind mapping, czyli tworzenie map myśli, która pozwala wizualizować powiązania między różnymi koncepcjami i tematami, co ułatwia zrozumienie struktury treści i powiązań między różnymi aspektami badanego zagadnienia.
Niezależnie od wybranej metody, kluczowe jest, aby notatki były czytelne i łatwe do zrozumienia, nawet po dłuższym czasie. Oznacza to, że notatki powinny być zapisane w sposób zorganizowany i klarowny, tak aby w trakcie pisania pracy nie tracić czasu na ponowne zastanawianie się, co oznaczają zapisy sprzed kilku tygodni. Ważne jest także, aby każda notatka była opatrzona dokładnymi danymi bibliograficznymi – imię i nazwisko autora, tytuł pracy, rok wydania, numer strony – co pozwoli na szybkie odnalezienie źródła i uniknięcie późniejszych problemów z odniesieniami w przypisach.
Notatki powinny zawierać nie tylko informacje z literatury, ale również własne przemyślenia i pytania dotyczące przeczytanych materiałów. To bardzo ważne, aby już na etapie notowania prowadzić dialog z tekstem, zastanawiać się nad jego znaczeniem, oceniać argumenty oraz wyciągać własne wnioski. Warto zadawać sobie pytania typu: „Czy zgadzam się z tą tezą?”, „Czy te wyniki mają wpływ na moje badanie?”, „Czy ten argument jest odpowiednio poparty danymi?” Tego typu refleksje pozwalają nie tylko na lepsze zrozumienie materiału, ale także na formułowanie własnych wniosków, które będą przydatne w pracy.
Notowanie może być również wsparte narzędziami cyfrowymi. Programy do zarządzania literaturą, takie jak Zotero, Mendeley czy EndNote, umożliwiają tworzenie cyfrowych notatek, które są powiązane bezpośrednio z bibliografią. Te narzędzia nie tylko pomagają w organizacji literatury, ale także automatyzują proces tworzenia przypisów i bibliografii, co jest dużym ułatwieniem podczas pisania pracy. Oprócz tego można stosować aplikacje do notatek, takie jak Evernote czy Microsoft OneNote, które pozwalają na zapisywanie notatek, dodawanie obrazków, cytatów, a także synchronizowanie notatek między różnymi urządzeniami, co ułatwia dostęp do nich w dowolnym momencie.
Podczas robienia notatek istotne jest, aby rozważyć, jak będą one później używane w Twojej pracy. Notatki powinny być zorganizowane w sposób, który odpowiada strukturze Twojej pracy dyplomowej. Na przykład, jeśli wiesz, że Twój pierwszy rozdział będzie dotyczył teorii komunikacji, warto, aby wszystkie notatki związane z tą teorią były zgromadzone w jednym miejscu. Możesz tworzyć kategorie tematyczne, w ramach których będziesz gromadzić notatki dotyczące poszczególnych zagadnień lub teorii. Dzięki temu w trakcie pisania będziesz mógł szybko odnaleźć informacje, które potrzebujesz.
Pamiętaj również, że robienie notatek nie musi ograniczać się jedynie do cytatów i streszczeń. Możesz także zapisywać pomysły i inspiracje, które przychodzą Ci do głowy w trakcie czytania literatury. Może to być ciekawa analogia, którą wykorzystasz w pracy, pytanie, które chciałbyś zadać w badaniu, lub potencjalne problemy, które dostrzegasz w argumentacji autorów. Wszystkie te informacje mogą okazać się bardzo cenne na późniejszym etapie pracy.
Robienie notatek to kluczowy proces, który ułatwia zbieranie i przetwarzanie informacji w trakcie przygotowywania pracy naukowej. Ważne jest, aby notatki były klarowne, logicznie zorganizowane i zawierały zarówno informacje z literatury, jak i Twoje własne przemyślenia. Właściwa selekcja informacji oraz organizacja notatek pozwolą na bardziej efektywne wykorzystanie zebranych materiałów w trakcie pisania pracy. Dobre notatki stanowią fundament solidnej pracy naukowej, ułatwiając budowanie argumentacji i zachowanie spójności w całym tekście.